444 7350
Yeme Bozuklukları

Yeme Bozuklukları

-
Shutterstock.com
Yeme Bozukluğu Nedir?
 
  • Yeme Bozukluğu, kilo takıntısı, bedenini beğenmeme ve bunlarla birlikte ortaya çıkan duygusal bozuklukların olduğu bir ruhsal bozukluk tablosudur.
  • Ruhsal kaynaklıdır ve bedensel belirtiler ön planda gibi görünse de, aslında ciddi ruhsal sorunlarla birlikte seyreder.
  • Yeni çağın moda akımları, aşırı zayıflığı güzellik ve üstünlük gibi yansıttığı için, bulimia ve anoreksiya gibi yeme bozukluklarının ortaya çıkışı kolaylaşmaktadır.
 
Yeme Bozukluğunun Nedenleri:
 
  • Kalıtsal faktörler
  • Cinsiyet 
  • Arkadaş etkisi 
  • Yetiştirilme özellikleri
  • Kültürel özellikler (toplumun kiloya bakış açısı)
  • Biyolojik özellikler
  • Ergenlik (bu dönemdeki değişimlere uyum sağlamada yetersizlik)
  • Olumsuz yaşam olayları (sevilen kişinin kaybı gibi)
 
En Yaygın Görülen Yeme Bozuklukları;
 
Anoreksiya Nervoza
 
  • Kişi bulunduğu yaş grubu ve boy uzunluğu açısından normal kabul edilen “en az kilo” ya da “bu ağırlığın üzerindeki bir kiloyu” kendisi için uygun bulmaz ya da kabul etmez.
  • Beklenenden daha düşük bir kilosu olmasına rağmen, kilo almak veya şişmanlamaktan aşırı derecede korkar.
  • Kişinin kilosu ya da vücut şeklini algılayışında bozukluk vardır.
 
Belirtileri:
 
  • Birkaç hafta/ay içinde hızlı ve fazla kilo kaybı
  • Zayıfken bile kilo vermeye yönelik diyeti sürdürmek
  • Yiyecekler, kalori değerleri, beslenme ve yemek pişirmeye karşı aşırı ilgi 
  • Normal kilonun altındayken bile kendini kilolu hissetmek
  • Kadınlarda adet dönemlerinin düzensiz olması
  • Laksatif (idrar söktürücü etkiye sahip) ya da diyet ilaçları kullanmak
  • Takıntılı biçimde aşırı egzersiz yapmak
  • Kendi vücut ağırlığına bağlı gelişen değersizlik ve umutsuzluk
 
 
Bulimiya Nervoza
 
  • Aşırı ölçüde, adeta patlayıncaya dek, tıkınırcasına krizler halinde tekrarlayan yemek yeme nöbetlerinin olduğu bir rahatsızlıktır. 
  • Kişi, çok kısa bir süre içinde (1-2 saat içinde), pek çok kişinin yiyebileceği besin miktarının çok daha fazlasının tüketir.
  • Yemek yemeyi kendine yasaklayıcı tutumlar ya da normalden daha çok fiziksel aktiviteler gibi uygun olmayan telafi edici, kompanse edici davranışlar içine girer.
  • Hasta yine zayıf bir beden sahip olmak istediği için, anoreksiya nervozadaki gibi yediklerini dışarı atmak, kalori yapıcı etkilerini gidermek için çeşitli yollara başvurur. Ancak bu tabloda farklı olarak kişi, hafif kilolu ya da normal beden ağırlığındadır.
 
Belirtileri:
 
  • Dışarı çıkartmanın takip ettiği kontrolsüz yeme
  • Kilo vermek adına laksatif ve türevi ilaçların kötüye kullanılması
  • Yemeklerden hemen sonra banyoyu kullanmak, kusmak
  • Aşırı egzersiz yapmak
  • Vücut ağırlığı üzerine aşırı odaklanmak
  • Dişlerde problem
  • Boğaz ağrısı, yanması
  • Depresyon ya da duygu durumda dalgalanmalar
  • Boyun ve yüzdeki bezlerin şişmesi
  • Midede yanma, hazımsızlık, şişkinlik
  • Kadınlarda regl (adet) düzensizliği
  • Kusma sırasında kullanılan elde kızarıklık ve tahriş
  • Halsizlik, bitkinlik, gözlerde kanlanma
 
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu
 
  • Genellikle yağ ve şeker oranı yüksek gıdalardan, herkes için aşırı kabul edilen miktarlarda yeme ve bu eylemin tıbbi ve fizyolojik sıkıntıya yol açacak kadar hızlı bir şekilde (1-2 saat içinde) yapılmasıdır. Tıkınırcasına yeme bir davranış bozukluğudur.
  • Yiyecek, olumsuz duygular ve duygusal sıkıntılarla, kısa vadede başa çıkma aracı olarak kullanılır.
  • Suçluluk duygusu, tıkınırcasına yemenin yalnızken ya da etraftaki bireylerden gizlenerek yapılması ve bireyde benlik saygısının düşük olması en dikkat çeken özellikledir. 
  • Yeme atağı sırasında yeme üzerinde kontrolünün olmadığı duyumu (yemeyi durduramama ya da neyi ve ne kadar yediğini kontrol edememe duygusu) yaşanmaktadır.
  • Bulimik kişilerde (bulimia nervoza) görülen uygunsuz dengeleyici davranışlar (laksatif ilaç kullanma, aşırı egzersiz yapma vb.) gibi eğilimler bulunmamaktadır.
 
Belirtileri:
 
  • Rutin yeme düzeninde olmayan yüksek kalorili besinleri (pasta, dondurma, çikolata vs) "gözü dönmüş" biçimde yeme
  • Gün içinde uzun süre 'yeme töreninin' hayalini kurma ve atak öncesi yiyecekleri için özel bir alışveriş yapma
  • Yeme atağı sonrası pişmanlık ve suçluluk duyma, kendini acımasızca eleştirme
  • Sosyal ortamlarda ve toplum içinde “aşırı yemek yeme izlenimi” vermekten kaçınma.
 
 
Yeme Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?
 
Meselenin ruhsal düzeyde bir bozukluk olduğunu kabul etmek ve tedavi planını bu düzeyde şekillendirmek büyük önem taşımaktadır.
 
  • Tedavi, bir ruh sağlığı uzmanı öncülüğünde, yeme bozukluğu olan kişinin durumuna göre, dahiliye, kadın-doğum gibi diğer tıbbi dallar ile işbirliğine geçilerek yapılmalıdır.
  • “Psikoterapi” sürecin en önemli parçasıdır. Kişinin, yeme davranışı üzerine kurulu yanlış düşünce tarzının değiştirilmesi, vücuduna yönelik olumsuz algılamaların düzeltilmesi, özgüvenin oluşturulması, kişilerarası sorunların belirlenip, çözümüne yönelen bir yaklaşımın oluşturulması için çalışılır. 
  • Aile ile işbirliği ve ailenin tedaviye doğru ve sürekli katılımı oldukça önemlidir. 
 
İlaç Kullanımı Var mı?
 
Asıl yöntem ilaç kullanımı değildir. Ancak, hem anoreksiya nervoza hem bulimiya nervozanın belirtilerinin hafifletilmesinde, doktorun tavsiye ettiği, uygun dozda ve sürede ilaç kullanıldığında tedaviye katkısı olmaktadır.